بدنه هادی تجهیزات:
بدنه یا اسکلت هادی مربوطه به تجهیزات الکتریکی است که در استرس بوده و می‌توان آن را لمس کرد. این قسمت از تجهیز در وضعیت عادی برقدار نیست، ولی ممکن است در اثر بروز نقصی در دستگاه یا ایجاد اتصال داخلی برقدار شود
زمین شده:
وصل شدن به میله زمین (الکترود) یا وصل به سیستم هادی‌های گسترده که به جای زمین عمل می‌کند.
الکترود زمین:
سازه‌های فلزی مدفون در خاک که می‌توانند مسیر جریانهای سرگردان زمین را تسهیل یا گرادیان پتانسیل زمین ناشی از این جریان‌ها را تغییر دهند الکترود زمین می‌گویند.
این الکترود‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
۱) لوله آب فلزی دفن شده در زمین
۲) شبکه‌های فلزی ساختمان که بطور موثر در زمین قرار گرفته اند
۳) میلگردهای داخل بتن
۴) شبکه‌های مسی موسوم به رینگ زمین یکی از موثرترین الکترود‌های زمین یک رینگ یا یک شبکه فلزی است که به اسکلت ساختمان در فواصل مناسب متصل گردیده است.
زمین:
زمین دراین مبحث به معنی نوع وجنس زمین است. مثل خاک رس، ماسه+شن+سنگلاخ، باتلاق وغیره
میل زمین (زمین کننده):
میل زمین عبارت است ازهادی یا فلز به هر شکل (صفحه‌ای، لوله ای، طنابی، پروفایل) که در زمین چال می‌شود و با زمین ارتباط برقرار می‌کند.
زمین هم سطح:
عبارت است از قسمتی از سطح زمین که بین نقاط مختلف آن در اثر عبور جریان اززمین اختلاف پتانسیل محسوس ایجاد نمی‌شود زمین هم سطح تقریبا ۲۰ متر.
مقاومت زمین:
عبارت است از مقاومت گسترده زمین به اضافه مقاومت سیم زمین.
اختلاف سطح میل:
عبارت است از ولتاژی که در ضمن عبور جریان از زمین کننده بین میل و زمین هم سطح به وجود می‌آید.
اختلاف سطح زمین:
عبارت است از اختلاف پتانسیل هرنقطه از زمین بین زمین همسطح و میل.
اختلاف سطح تماس:
عبارت است از قسمتی از ولتاژ میل که توسط انسان برداشت می‌شود.
اختلاف سطح قدم:
عبارت است از قسمتی از ولتاژ میل که توسط فاصله دو پا (تقریبا یک متر) می‌شودبطوری که قسمتی ازجریان زمین در اثر این ولتاژ ازبدن انسان یا حیوان که دوپا بسته می‌شود.
مقاومت ویژه:
مقاومت ویژه زمین مقاومتی مکعبی به ابعاد یک متر (در هرضلع) واندازه گیری شده در دو زمینهای گوناگون باهم متفاوت می‌باشد این تاثیرات سبب همبستگی زمین لبعاد ذرات خاک، دانسیته بسته بندی، مقدار رطوبت، دمای وبیشترازهمه ترکیب شیمیایی زمین، مربوط به مقدارالکترولیت زمین وهمچنین مقدار آب آن است، دراکثر موارد مخلوط یا طبقاتی از انواع مختلف خاک وجود دارد.
انواع زمین کردن:
۱) زمین کردن حفاظتی
۱. ۱) زمین کردن برای ارتینگ
۱. ۲) زمین کردن برای صاعقه
۲) زمین کردن الکتریکی
زمین کردن حفاظتی:
عبارت است از زمین کردن کلیه قطعات فلزی تاسیسات الکتریکی که در ارتباط مستقیم (فلز به فلز) با مدار الکتریکی ندارد. این زمین کردن به خصوص برای حفاظت اشخاص در مقابل اختلاف تماس زیاد بکار برده می‌شود. بدین منظور در پست‌های فشار قوی باید تمام قسمتهای فلزی که در نزدیکی و همسایگی با فشارقوی قرار گرفته اند وامکان تماس عمدی و سهوی با آن‌ها موجود است به تاسیسات زمینی که برای این منظور احداث شده است (زمین حفاظتی) متصل و مرتبط کرده اند این قسمت‌ها عبارت اند از ستون‌ها و پایه‌های فلزی و درب‌ها و نرده‌های فلزی، قسمتهای فلزی دسترس تمام تمام دستگاهای اندازه گیری ایزولاتورها، مقره‌های عبوری، بخصوص قسمتهای فلزی که برای کار کردن با دستگاه باید آن‌ها را لمس کرد و در دست گرفت مثل چرخ‌های فرمان واقسام تنظیم کننده و رگولاتورها، دسته کلید‌ها و ...، زیرا دراین قسمت‌ها دراثر جریان عبور خیلی کم نیز عضلات دست بطوری منقبض می‌شود که باز کردن و رهائی پیدا کردن از آن غیر ممکن ومحال بنظرمی رسد وعاقبتی وخیم واسفناک برای تماس گیرنده در پیش خواهد داشت.
بدین منظور و برای جلوگیری از هرگونه حادثه‌ای باید زمین حفاظتی بنحوی تاسیس گردد که قسمتی از مسیر جریان که توسط اعضای بدن انسان اتصالی می‌شود (دست وپا ویا دو دست وپا) دارای تفاوت پتانسیل یا افت ولتاژ زیاد نباشد افت ولتاژ بستگی به قدرت ونوع ارتباط شبکه با زمین دارد و درهرحال مقدار پست معلوم و ثابت و قابل محاسبه و در ضمن المقدور کوچک نگهداشته شود بطور مثال اگر مقره عبور که در دیوار مرطوبی نصب شده است بشکند وسیم فشار قوی با دیوار تماس پیدا کند وجریان اتصال زمین در این حالت ۲۵ آمپر و مقاومت هر متر دیوار ۱۰ اهم باشد مابین دو نقطه از دیوار که انسان با آن تماس دارد (فاصله دست و پا تقریبا دو متر) اختلاف سطحی برابر با ۵۰۰ = ۲۵ × ۲ × ۱۰ ولت بوجود می‌آید که مسلما برای انسان خطرناک است، ولی اگر پایه فلزی مقره که به دیوار محکم شده بوسیله یک سیم نسبتا ضخیم به زمین وصل شود.
درموقع اتصال بدنه یا اتصال زمین قسمت عمده جریان اتصال از این سیم عبور خواهد کرد و کلیه قسمتهای دیوار هم پتانسیل سیم در آن نقطه خواهد شد؛ لذا افت ولتاژ در امتداد دیوار ناچیز شده و برای انسان خطر ایجاد نخواهد کرد.
عامل موثر خطر برای انسان یا هر موجود زنده دیگر جریان می‌باشد که البته وجود اختلاف سطح است که باعث عبور این جریان می‌گردد.
ولی در برق گرفتگی فشار قوی جریانهایی از یک تا ۱۰۰ آمپر و بیشتر ممکن است از بدن انسان عبور کند. بدون اینکه مستقیما باعث از کار افتادن قلب شود. ولی در عوض این جریانهای شدید باعث خراب کردن و سوزاندن یافتهای بدن بخصوص تجزیه آب بدن می‌شود وبه کلیه‌ها آسیب فراوان می‌رساند در ضمن عبور جریان زیاد از بدن باعث سوزاندن محل ورود و زخم برداشتن عمیق در محل خروج جریان می‌شود که ممکن است منعاقبا منجرب به مرگ گردد.
بد نیست متذکر شویم که بعضی از حیوانات بخصوص اسب‌ها در مقابل جریانهای زمین حساس‌تر و مستعد‌تر از انسان‌ها می‌باشند که شاید این مستعد بودن به علت بزرگتر بودن فاصله قدم آن‌ها و اختلاف سطح قدمی که آن‌ها اززمین برداشت می‌کنند باشد.
زمین کردن الکتریکی:
زمین کردن الکتریکی یعنی زمین کردن نقطه‌ای از دستگاه‌های الکتریکیو ادوات برقی که جزئی از مدار الکتریکی می‌باشد. مثل زمین کردن مرکز ستاره سیم پیچی ترانسفورماتور ویا ژنراتور و یا زمین کردن سیم مشترک دو ژنراتور جریان داِم سری شده (MP).
زمین کردن الکتریکی دستگاه‌ها بخاطر کار صحیح دستگاه‌ها و جلوگیری از ازدیاد فشار الکتریکی فازهای سالم نسبت به زمین در موقع تماس یکی از فاز‌ها با زمین می‌باشد.
زمین کردن مستقیم:
این نوع زمین مثل وصل کردن مستقیم نقطه صفر ترانسفورماتور و یانقطه‌ای از سیم رابط بین دو ژنراتور جریان دائم به زمین.
زمین کردن غیر مستقیم:
مانند اتصال صفر ژنراتور توسط یک مقاومت بزرگ به زمین با اتصال نقطه صفر ستاره ترانسفورماتور توسط سلف بزرگ به زمین (سلف بترسن یا پیچک محدود کننده جریان نامی).
زمین کردن باز:
در این نوع زمین کردن نقطه صفر اصولا هر نقطه از شبکه الکتریکی که دارای پتانسیل نسبت به زمین است توسط یک فیوز فشار قوی (الکترود جرقه گیر) به زمین وصل می‌شود. تاموقعی که مدار فیوز باز است بعضی در حالت کار عادی شبکه ارتباط شبکه با زمین باز است، ولی در موقعی که ولتاژ زیادی شبکه را تهدید می‌کند مدار فیوز به کمک جرقه بسته می‌شود و شبکه مستقیما با زمین ارتباط برقرار می‌کند. برق گیرهای فشارقوی انواع این فیوز‌ها می‌باشد.
برای خواندن قسمت دوم این متن، سیستم ارت و صاعقه گیر (۲) را مشاهده نمایید.